عنوان این مقاله  انواع درد در دیوان سنایی» است.بخش گسترده ای از شعر و ادب ما بیان دردها و رنج هاست و درد و اندوه مردم را شاعران و ادیبان، به دلیل روح حساس و طبع و ذوق لطیف، بهتر از دیگران می­توانند بیان کنند و زبان حال عموم گردند. درد و رنج هایی که در اشعار شاعران دیده می­شود، متفاوت است و هر یک، زبان و بیانی خاص می­طلبد. «درد»، در معنی الم روحی که در ادبیّات، اصالتی بی­چون و چرا دارد؛ نزد نویسندگان و شعرای متمایل به صوفیّه، خصوصاً حکیم سنایی، آمادگی روحی برای پذیرش امور ذوقی و حقایق روحانی و هر آن چیزی است که می­تواند انگیزه­ی حرکت سالک، به سوی مقصود گردد. گاهی نیز در دیوان حکیم سنایی، در معنای عشق به کار رفته است. درد در دیوان وی انواع مختلف دارد: دردهای شخصی، اجتماعی، سیاسی، دینی، مذهبی، فلسفی، عرفانی و عاشقانه، که حکیم سنایی، با بیانی زیبا و دلنشین به آنها پرداخته و هر یک جلوه­ای خاصی، به سروده­­های وی بخشیده است. سنایی مبتکر شعر سیاسی و اجتماعی،  در قالب زهد و عرفان و اخلاق است. وی چون روشنفکری دردمند، نگران انحرافات فردی، اجتماعی، سیاسی جامعه­ی خویش بوده، به همین دلیل، او را بزرگترین سراینده­ی «شعر اجتماعی»  دانسته­اند، که چون منتقدی اجتماعی و سیاسی از دردهای جامعه­ی خویش می­نالد و با شجاعت، با بیداد زمانه می­ستیزد. تصوّف سنایی، رنگ دین به خود می­گیرد و حماسه­ی صوفیانه، از سنایی آغاز می­گردد که می­توان او را قافله سالار شعر صوفیانه دانست. شعری که بیان دردهای مردم، با آمیزه­ای از همه­ی سایه های روحی و فرهنگی آنهاست.